Joods leven en geschiedenis in betoverend Emilia-Romagna

Boek nu

  • Reis mee naar de Italiaanse streek Emilia-Romagna, waar de prachtige stadjes Ferrara, Modena en Bologna een schat aan joods leven en geschiedenis herbergen. De synagogen zijn even bekoorlijk als de stadjes zelf, soms sober, soms rijk gedecoreerd. Dwaal hier rond en je waant je vanzelf in vroeger tijden. Het joods erfgoed is in deze Italiaanse stadjes mooi onderhouden en veelal nog in gebruik.

     

    De schitterende hofsteden Ferrara, Modena en Bologna in Emilia-Romagna hebben elk hun eigen unieke historische achtergrond en dit geldt ook voor de joodse gemeenschappen. Joden in Parma waren veelal uit Zuid-Italië en Duitsland afkomstig. Het merendeel van de joden uit Modena, Reggio Emilia en Ferrara kwamen uit de Veneto of uit Spanje en zij hadden eeuwenlang een gemeenschappelijke geschiedenis onder de Este-familie: de heersers die bekend stonden om hun tolerantie en artistieke belangstelling. Vanaf 1598 viel Ferrara onder de Paus en de Este familie verhuisde naar Modena, gevolgd door vele joden. In 1593 gebood de kerk de joden uit Bologna te vertrekken.

    De joodse gemeenschap in deze regio is in de huidige tijd sterk gekrompen. Van de 4 miljoen inwoners van Emilia Romagna zijn er slechts 400 joods, maar er zijn nog veel joodse plekken die herinneren aan vroeger tijden. De Nederlandse rabbijn Menno ten Brink, van de Liberaal Joodse Gemeente in Amsterdam, reist met ons mee en maakt ons deelgenoot van Joods leven en cultuur. Dit samen met Annemarie Aardewerk, cultureel reisbegeleider.

  • Dagprogramma

    Dag 1 – zondag 16 april – Parma

    In de ochtend een vlucht van Amsterdam naar Milaan per KLM. Aansluitend rijden wij naar Parma, van Etruskische origine en bekend als de geboortestad van dirigent Toscanini. We maken er een stadswandeling gericht op het belangrijkste joodse erfgoed in de stad. We bezoeken onder meer de synagoge en de lokale joodse begraafplaats. Daarnaast bezoeken wij de Palatine Bibliotheek met de grootste Italiaanse verzameling Hebreeuwse manuscripten. Hierna rijden wij naar Modena waar we drie nachten zullen verblijven.

    Dag 2   – maandag 17 april – Modena

    Modena stond van de zeventiende eeuw tot 1815 onder heerschappij van de hertogen van Este. De domkathedraal is een van de mooist bewaard gebleven Romaanse gebouwen uit de regio. Modena is een cultuurstad waarvan het centrum door de Unesco is uitgeroepen tot Werelderfgoed.

    Op Piazza Mazzini staat de synagoge die tussen 1869 en 1873 is gebouwd. Deze synagoge, centraal gelegen in het getto (dat van 1638 tot 1859 bestond), is een van de grootste in Italië.

    De wandeling gaat verder langs de Ghirlandina toren, de kathedraal Saint Geminiano en de Piazza Grande met het historische stadhuis en het stadsarchief met talloze joodse manuscripten.

    Na het middagprogramma heeft u tijd ter eigen besteding, uiteraard met suggesties van de begeleiding.

    Dag 3   – dinsdag 18 april – Carpi en Reggio Emilia

    Net zoals Modena behoorde Reggio Emilia ook toe aan de Estes. Op de Piazza Prampolini zien we belangrijke religieuze en overheidsgebouwen: Palazzo Municipio, Palazzo delle Notarie, la Torre del Bordello en ook de kathedraal en het baptisterium.

    De eerste nederzetting van joodse bankiers in Reggio Emilia, onder gezag van het Huis van Este, dateert uit het jaar 1413. De levendige Joodse cultuur van Reggio Emilia uit de 15e eeuw wordt tastbaar in de grote synagoge die in 1672 werd gebouwd en in die in 1858 werd verlengd tot zijn huidige vorm. De huidige joodse begraafplaats, die in 1808 geopend werd en later werd vergroot, heeft twee afdelingen.

    De wandeling voert naar het Piazza Martiri, het hart van de stad en een van de grootste pleinen in Italië, omringd door de kathedraal, het Pio Paleis en het theater. In het Pio Paleis vinden we op de binnenplaats het monument ter nagedachtenis aan de gedeporteerden.

    Dag 4 – woensdag 19 april – Ferrara

    In de ochtend naar Ferrara, waar de hertogen van Este resideerden van de dertiende tot het eind van de zestiende eeuw. Al die tijd bloeiden schilderkunst, literatuur en muziek op Europees niveau – Petrarca, Ariosto, Titiaan en Frescobaldi waren welkome bezoekers.

    De aanwezigheid van Joden in Ferrara dateert al uit de 12e eeuw en dankzij de religieuze tolerantie van de Estensi werd de Joodse gemeenschap steeds omvangrijker.

    In 1626 besloot de pauselijke staat, die na de Estensi de macht overgenomen had, een getto te creëren. Het getto is gelegen in de buurt van de kathedraal, rond Via Mazzini. De meeste winkeltjes waren tot de Tweede Wereldoorlog in handen van de Joden. De drie belangrijkste synagogen in de stad (Duits, Italiaans en Farnese, allen in restauratie en waarschijnlijk niet te bezoeken) zijn in deze straat gevestigd in een groot gebouw dat in de 15e eeuw werd gekocht door een rijke Joodse geldschieter, Samuel Melli, die het vervolgens aan de gemeenschap schonk. Het gebouw herbergt nog steeds de kantoren van de Joodse gemeenschap, evenals het Joods Museum.

    Het Ferrara van Bassani

    De tragische gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog werden het onderwerp van vele werken van Bassani. Alle romans van Giorgio Bassani (1916-2000) spelen zich af in het stadje Ferrara, en doordat zijn personages in verschillende verhalen terugkeren, wordt zijn werk als één geheel gezien. De tuin van de familie Finzi-Contini (1962) geldt als het beste van Bassani’s beroemde verhalen over Ferrara tijdens de duistere jaren voor de Tweede Wereldoorlog.

    We volgen Bassani op de voet met een wandeling langs de stadsmuur, 19e-eeuwse architectuur, de synagoge, het Joods museum en de Joodse begraafplaats. Hier liggen de Bassani’s, de Finzi’s en de Contini’s zij aan zij, samen met die talrijke andere karakteristieke namen van Joden uit Ferrara. Het is een uitgestrekte begraafplaats, met verschillende afdelingen.

    Na ons uitgebreide bezoek rijden we naar Bologna voor twee overnachtingen.

    Dag 5 – donderdag 20 april – Bologna

    De ‘rode stad’, wordt gekarakteriseerd door zo’n veertig kilometer aan arcaden. Het historisch centrum van Bologna is opgenomen in de werelderfgoed lijst van UNESCO. Er is betrekkelijk weinig veranderd aan de middeleeuwse structuur van de stad. We maken  een wandeling, met nadruk op het joodse erfgoed van de stad. We beginnen met het Piazza Maggiore met de Neptunusfontein. De rondom gelegen paleizen vormen een geweldige omlijsting van dit absolute centrum van de stad. We bezoeken kort de San Petronio uit de 14e eeuw. Vervolgens lopen we via een aantal straten met bijzonder mooie architectuur naar de kathedraal San Pietro. Ook de middeleeuwse stadstorens, waarvan de Torre degli Asinelli uit 1109 de hoogste ter wereld is, komen aan bod.

    Midden in het centrum van Bologna liggen zes smalle stegen die nauw met elkaar verbonden zijn. In de 16e eeuw woonde hier de joodse gemeenschap, dit op bevel van de paus. Tegenwoordig huisvest het voormalige getto winkeltjes van ambachtslieden en kunstenaars. De lay-out van het 16e-eeuwse getto van Bologna is nog altijd zichtbaar in het hart van de stad: hier vertelt een doolhof van steegjes, overdekte bruggen en kleine ramen het verhaal van de joodse gemeenschap.

    In een hoek van het voormalige getto ligt het Museo Ebraico. Het Joods Museum is gevestigd in het Palazzo Pannolini. Dit moderne museum, dat in 1999 is geopend. Verschillende zalen zijn gewijd aan het leven van de Joodse gemeenschap in Emilia-Romagna. De andere zalen zijn gericht op de geschiedenis van Bolognese Joden.

    We wandelen in het gebied van Piazza Santo Stefano en Via San Vitale, waar de Joden leefden en waar de eerste synagogen stonden en enkele van de belangrijkste Joodse families van Bologna – zoals de Sforno – hun huizen hadden. De joodse drukkerijen van de stad waren beroemd. We bezoeken ook de Synagoge en de Joodse begraafplaats die dateert uit de tweede helft van de 19e eeuw.

    Dag 6 – vrijdag 21 april – Bologna

    Deze aangename stad heeft zoveel te bieden dat het u geen enkele moeite zal kosten uw laatste dag in te vullen. Breng bijvoorbeeld een bezoek aan het Archiginnasio Paleis, de oude universiteit van Bologna (de oudste universiteit van Europa): waar de leerstoel Hebreeuws in 1466 werd opgericht. U  kunt ook een bezoek brengen aan de Pinacoteca Nazionale, de belangrijkste kunstgalerij van Bologna, gelegen aan de rand van de universiteitswijk met een prachtige collectie schilderijen uit de renaissance en de barok.

    In de middag rijden we naar de luchthaven van Bologna voor de vlucht naar Amsterdam.

    • Programmaonderdelen en -volgorde onder voorbehoud

  • Menno ten Brink

    Menno ten Brink is rabbijn en jurist. Hij heeft Nederlands Recht gestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam (1984) en hij ontving de Rabbijnen titel aan het Leo Baeck College in London in 1993.

    Hij is rabbijn van de Liberaal Joodse Gemeente van Amsterdam en tevens voorzitter van het College van Rabbijnen van het Nederlands Verbond voor Progressief Jodendom. Ook is hij bestuurslid van de European Union for Progressive Judaism en de European Rabbinic Association for Progressive Rabbis.

     

     

     

     

    Annemarie Aardewerk

    Annemarie Aardewerk heeft jarenlange ervaring als organisator en begeleider van culturele en ´groene´ reizen. Naast het begeleiden van vooral tuinen- en landschapsreizen, heeft zij zich daarna voornamelijk op kunst- en cultuurreizen gericht. In haar reizen streeft zij naar een balans van inhoud, comfort en ontspanning met de nadruk op kwaliteit en diversiteit in de programmering.

     

     

     

     

     

  • Voorwaarden

    Deze reis valt onder de ANVR Voorwaarden en de Aanvullende Voorwaarden van Pied à Terre Reizen. Hierboven werden al een aantal voorwaarden genoemd. De uitgebreide voorwaarden vindt u apart vermeld net zoals de Basisrechten krachtens Richtlijn (EU) 2015/2302 en praktische vragen en antwoorden rondom Corona.

     

    Annuleringsvoorwaarden

    Wij hanteren de onderstaande annuleringsvoorwaarden tenzij anders vermeld bij de specifieke reis.

    Indien een overeenkomst wordt geannuleerd, kan de reisorganisator de reiziger naast eventueel verschuldigde reserveringskosten de volgende annuleringskosten in rekening brengen:

  • Reisdata: 16 t/m 21 april 2023

     Reissom: vanaf € 1985,- p.p. bij verblijf in 4* hotels (o.b.v. een tweepersoons kamer)

     Bij de reissom is inbegrepen:

    Vlucht Amsterdam – Milaan en Bologna – Amsterdam per KLM inclusief luchthavenbelastingen * overnachtingen in 4* hotels op basis van logies en ontbijt * 1 lunch en 1 diner * programma zoals omschreven inclusief entrees * gebruik audiosysteem * begeleiding door rabbijn Menno ten Brink en Annemarie Aardewerk * CO2 compensatie

    Bij de reissom is niet inbegrepen:

    Overige maaltijden * fooien voor chauffeur en hotelpersoneel * persoonlijke uitgaven * verzekeringen * administratiekosten € 25,- per boeking * calamiteitenfonds € 2,50 per boeking * bijdrage SGR € 5,- per persoon

     Toeslagen:

    Eenpersoonskamer € 345,-

    Vluchten

    Wij zullen voor deze reis vluchten per KLM reserveren.

    Indien u geen gebruik maakt van de vlucht per KLM en zelf uw reis regelt dan kunnen wij u een korting bieden van € 225,-. Indien gewenst kunnen wij treintickets voor u reserveren. Houdt u rekening met minimaal 2 overstappen

     Bagage

    Inbegrepen bij deze reis is handbagage, mits wij beschikken over uw Flying Blue nummer. Heeft u geen Flying Blue nummer dan kunt u dit gratis aanvragen via www.klm.com.

      Toegestane hoeveelheden voor handbagage

    • 1 stuk handbagage, max. 55 x 35 x 25 cm (21,5 x 13,5 x 10 inch)
    • 1 accessoire, bijvoorbeeld een handtas of een laptop, max. 40 x 30 x 15 cm (16 x 12 x 6 inch)
    • Totaalgewicht max. 12 kg (26 lbs)

     Mocht u aanvullende ruimbagage willen meenemen dan zijn hieraan extra kosten verbonden.

    1 stuk ruimbagage*: L + B + H max. 158 cm (62 inch) en max. 23 kg (50 lbs)

    • Economy class zonder frequent flyer: € 90,-
    • Economy class met frequent flyer status Ivory: € 60,-
    • Economy class: Flying Blue Silver, Gold en Platinum deelnemers, en andere SkyTeam Elite en Elite Plus deelnemers: gratis.

    U kunt uw keuze aangeven op het aanmeldingsformulier.

    CO2-Compensatie                                                                              

    Bij deze reis wordt de CO2-voetafdruk gecompenseerd. Deze is berekend voor de hele reis. De CO2-compensatie is mogelijk gemaakt door de samenwerking met FairClimateFund. Zij investeren in Fairtrade gecertificeerde klimaatprojecten, zoals het BCS biogasproject in India. In dit project maken huishoudens de overstap van koken op open vuur naar het gebruik van biogas. Dit leidt tot minder CO2-uitstoot, verbeterde leefomstandigheden voor de huishoudens én Fairtrade Carbon Credits voor uw compensatie. Kijk voor meer informatie op www.fairclimatefund.nl.

    Vervoer op de bestemming

    Tijdens deze reis maken wij gebruik van een moderne, comfortabele touringcar, maar in de verschillende steden leggen we veruit het grootste deel te voet af. Een goede conditie is dan ook noodzakelijk voor deze reis (zie ook de Voorwaarden).

    Hotel

    U verblijft in comfortabele en centraal gelegen viersterren hotels. Alle kamers zijn voorzien van douche/bad en toilet.

    Audiosysteem

    Tijdens de reis wordt gebruikgemaakt van een audiosysteem. Zo kunt u de reisbegeleiding overal goed verstaan en kunt u afstand tot elkaar bewaren.

    Intensiteit van de reis

    Onze reizen worden met zorg samengesteld en zijn relatief intensief. De reisprogramma’s zijn doorgaans vrij intensief. rustig te bekijken. Voor onze reizen en alle excursies geldt dat u goed ter been dient te zijn en zonder persoonlijke hulp en hulpmiddelen kunt wandelen. Indien u dit niet kunt dan is het niet mogelijk in te schrijven voor de reis en de excursies.

    Grensdocumenten

    Voor reizen binnen Europa dient uw paspoort of identiteitskaart geldig te zijn tot en met de datum van terugkeer.

    Aanmelding

    U kunt zich voor deze reis aanmelden via onze website. U krijgt dan een uitgebreider boekingsformulier per mail toegestuurd. Na inschrijving ontvangt u van ons  een boekingsbevestiging en een factuur, waarop de betalingstermijnen staan gespecificeerd. Indien een reis vanwege een te gering aantal deelnemers geen doorgang kan vinden, melden we u dat uiterlijk 3 weken vóór vertrek. Ca. 10 dagen vertrek ontvangt u de reisbescheiden, waaronder een deelnemerslijst, een hotellijst en praktische informatie.

    Doorgaan van de reis

    Voor de uitvoering van de reis staan wij in nauw contact met onze lokale partners. Ook kijken wij hierbij naar de reisadviezen van het Ministerie van Buitenlandse Zaken zoals die zijn gepubliceerd op www.nederlandwereldwijd.nl/reizen/reisadviezen.

     Coronamaatregelen

    Wij houden deze voor al onze reizen in de gaten en informeren onze reizigers over de actuele situatie voorafgaand aan de reis. U blijft als reiziger zelf verantwoordelijk voor het beschikken over de juiste documenten.